عصرآزادی/ شهرام صادق زاده
بیش از ۳۰۰ شرکت دانش بنیان در سطح آذربایجان شرقی فعال هستند که از این تعداد حدود ۳۰ درصد در پارک‌های علم و فناوری استان مستقرند و محصولات خود را به کشورهای مختلف صادر می‌ کنند اما اینکه چرا مهندسین استان در فعالیت های تخصصی خود در صنایع با مشکلات تسلط اندک به استانداردهای کاری روبرو هستند جای تعجب داشته و نشان از ارتباط ناهمگون صنعت و دانشگاه دارد؛ مقوله ای مهم که نباید در یک استان صنعت محور همچون آذربایجان شرقی مشاهده شود.
پنجم اسفند ماه به عنوان روز مهندس در ایران نه تنها فرصتی برای بزرگداشت خواجه نصیرالدین طوسی به عنوان یک دانشمند بزرگ است بلکه فرصتی برای یادآوری اهمیت رشته های مهندسی در پیشرفت و بهبود کیفیت زندگی و کار شهروندان است و اگر اینگونه نباشد استانهای تولیدمحور کشور از جمله آذربایجان شرقی در روند توسعه خود با موانع بسیاری روبرو خواهند شد و کاری از پیش نخواهند برد.
واقعیت این است که امروزه دانشگاه های جهان زیست بوم جامع‌ تری دارند؛ یعنی دانشگاه دیگر صرفاً کلاس نیست، دانشگاه مسئله محور است و عدم مسئله محوری یکی از معایب سیستم آموزش عالی ماست که اگر با روال فعلی حرکت نماییم آینده توسعه و بازار کار واحدهای صنعتی استان صنعتی و تولیدمحور آذربایجان شرقی متوقف خواهد شد و مهندسین ما تنها نظاره گر این موضوع خواهند بود بدون اینکه از لحاظ عملی، کاری از دستشان برآید…
بکارگیری مهندسین در بدنه صنعت آذربایجان تعریف چندانی ندارد!
جوانان کاربلد آذربایجان شرقی به عنوان چرخ اقتصاد این استان نقش برجسته ای در آینده صنعتی منطقه شمالغرب کشورمان دارند زیرا این سرمایه ها در صورت داشتن تخصص کافی در زمره نیروی موثر و مهم توسعه یافتگی قلمداد می گردند.
اگر واحدهای صنعتی آذربایجان شرقی در فضای رقابتی امروزی ذره ای غفلت کنند میدان را از دست می‌دهند زیرا در حال حاضر وجه تمایز فعالیت‌های اقتصادی حوزه R & D یا همان تحقیق و توسعه بوده و مهندسین این استان نقش منحصربفردی در این زمینه دارند.
آنچه در حوزه دانش پایه آذربایجان شرقی وجود دارد در مقایسه با سایر استان‌ها بی‌ بدیل است اما اینکه چقدر از این ظرفیت استفاده کرده و چقدر استفاده می‌ کنیم جای بررسی دارد تا معلوم شود دانشگاهها چقدر توانسته اند پاسخ نیازهای بخش صنعت استان را بدهند و بخش صنعت هم چقدر از ظرفیت‌های فارغ التحصیلان رشته های مهندسی دانشگاهی بهره برده اند.
طبق آمارها، نزدیک به ۹ درصد صنایع کوچک کشور در رشته های مهندسی صنعت چرم، نساجی، صنایع غذایی، شیمیایی، کانی غیرفلزی و محصولات پلاستیکی در آذربایجان شرقی مستقر هستند و علیرغم اینکه این استان با استقرار بیش از سه هزار و ۳۰۰ واحد صنعتی کوچک رتبه سوم کشوری را به خود اختصاص داده است اما به گفته فعالان بخش خصوصی، بکارگیری آنها در بدنه صنعت آذربایجان به دلیل احاطه اندک فارغ التحصیلان رشته های مهندسی به مباحث تخصصی تعریف چندانی ندارد!

صنایع استان برای رقابت‌ پذیری نیازمند نیروی انسانی ماهر هستند

مدیرکل صنعت، معدن و تجارت آذربایجان شرقی با تأکید بر اهمیت توسعه آموزش‌های مهارتی و نقش آن در تقویت زیرساخت‌های صنعتی استان معتقد است: صنایع تولیدی استان برای رشد و رقابت‌ پذیری، نیازمند نیروی انسانی ماهری هستند تا نه‌ تنها به نیازهای کنونی پاسخ دهند بلکه برای چالش‌های آینده نیز آماده باشند.
صابر پرنیان افزود: کشورهایی همچون آلمان، سوئیس و سنگاپور در تربیت نیروی کار مهارت‌ محور تجارب موفقی داشته اند زیرا این کشورها با ایجاد سیستم‌های آموزشی دوگانه و مشارکت مستقیم صنعت در طراحی دوره‌های آموزشی، توانستند نیاز صنایع خود را به بهترین شکل تأمین کنند و این الگوها می‌توانند برای ایران نیز الهام‌ بخش باشند.
وی بر لزوم توسعه مهارت‌های آینده‌نگر تأکید کرد و گفت: مهارت‌هایی همچون هوش مصنوعی، اینترنت اشیاء، تولید پیشرفته و مدیریت سبز باید در اولویت نظام آموزشی قرار گیرد صنایع تولیدی امروز به نیروی انسانی نیاز دارند که بتوانند با فناوری‌های نوین همگام شوند و تحول‌ آفرین باشند.
پرنیان با بیان اینکه ایجاد فرصت‌های یادگیری مادام‌ العمر، حمایت از دانشگاه‌های مهارت‌ محور و فراهم کردن زمینه‌ های جذب فارغ‌ التحصیلان متخصص، گامی مؤثر در راستای توسعه اقتصادی و صنعتی آذربایجان شرقی خواهد بود، خواستار همکاری بیشتر میان دانشگاه‌ها، دولت و بخش خصوصی شد تا مهندسین جوان به کمک پویایی و توسعه صنعت آذربایجان بشتابند.
خروجی‌های مهندسی دانشگاهی مهارت ورود به بازار کار را ندارند!
در خصوص وضعیت اشتغال و مقبولیت مهندسین تازه کار و بدون پشتوانه مهارتی، اخیراً رئیس دانشگاه آزاد اظهارات جاللبی بر زبان آورده و با اشاره به اینکه رشته‌های مهندسی کشور در لبه پرتگاه قرار دارند تاکید کرده که اگر با همین فرمان پیش برویم، باید از خارج از کشور مهندس وارد کنیم!
از سخنان “محمد مهدی طهرانچی” می توان اینگونه برداشت کرد که از قرار معلوم، امروزه با ناکارآمدی آموزش عالی در تربیت افراد حرفه‌ای در رشته‌های فنی و مهندسی مواجه هستیم و در حالی که در برهه‌ای از سنوات گذشته رتبه چهارم جهان در تربیت دانشجویان علوم مهندسی از آنِ دانشگاه های تهران و تبریز بود اما به یکباره با بحران مهندسی روبرو شده ایم.
به بیان آشکارتر، اگر بیمار شویم، خود را به راحتی به دست پزشک می‌ سپاریم، اما بخش خصوصی آذربایجان شرقی حاضر نیستند کارخانه و کارگاه خود را به دست فارغ‌ التحصیلان رشته های مهندسی بدهند زیرا آنها در محیط عرصه، آموزش واقعی را تجربه نکرده اند!
بدین ترتیب به نظر می‌ رسد فرآیند آموزش در دانشگاه‌های ما به صورت کامل رخ نمی‌ دهد و فارغ التحصیلان رشته های فنی – مهندسی به لحاظ مهارت کافی، توانی برای ورود به بازار کار را ندارند، به همین جهت اغلب کارفرمایان و کارآفرینان، نیروهای دارای سابقه کار را جذب می‌ کنند چراکه افراد دارای سابقه کار مهارت نیز خواهند داشت، حال آنکه خروجی‌های مهندسی صرف دانشگاهی، مهارت ورود به بازار کار را ندارند لذا باید شرایطی فراهم شود تا دانشجویان پس از فارغ التحصیلی با حضور در واحدهای صنعتی و اجرایی، حداقل مهارت‌های مورد نیاز برای ورود به بازار کار را کسب کنند و به قول معروف مهندس خشک و خالی نباشند!