وحید شقاقی‌شهری، عضو هیأت علمی دانشگاه تهران در یادداشتی دلایل نقش کمرنگ اتاق بازرگانی در اقتصاد کشور را تشریح کرد.
صنعت تبریز ، دکتر وحید شقاقی شهری- عضو هیأت علمی دانشگاه تهران- استقلال اتاق بازرگانی مسئله مهمی است که همواره مورد غفلت دولت های مختلف قرار گرفته است. اتاق بازرگانی مستقل از آن جهت مهم و تاثیر گذار است که به عنوان مکمل دولت مطرح می شود. اتاق بازرگانی به عنوان نماینده بخش خصوصی عملا باید سیاست هایی را پیاده کند که با دولت هماهنگی داشته باشد. جایی که دولت در قبال مسائل اقتصادی با مشکل رو به رو می شود، این اتاق بازرگانی است که باید وضعیت اقتصادی کشور را به سمت بهتر شدن هدایت کند. وظیفه تبیین سیاست های اقتصادی با دولت است. دولت از طریق وزارتخانه هایی مانند امور اقتصادی و دارایی و صنعت، معدن و تجارت می تواند سیاست های لازم را تبیین کند. اما تبلور این سیاست ها در دولت و ارگان های زیر مجموعه آن متجلی نمی شود. پیاده کننده اصلی این سیاست ها بخش خصوصی است و دولت در این خصوص وظیفه نظارت را بر عهده دارد.

متاسفانه در حال حاضر اتاق بازرگانی کاملا در دولت هضم شده است. نقش اتاق بازرگانی اکنون در اقتصاد کشور فعال نیست. پارلمان مطلوب بخش خصوصی باید نقش دو سویه در اقتصاد کشور داشته باشد. یک قسمت کمک به دولت در اجرای سیاست های به عنوان مجری و قسمت دیگر آن کمک در سیاست گذاری. متاسفانه در حال حاضر دولت هم سیاست گذار است و هم مجری. در ایجاد همگرایی میان دولت و اتاق بازرگانی حفظ استقلال اتاق بازرگانی بسیار مهم و حائز اهمیت است.

هرچقدر استقلال اتاق حفظ شود، ما دیگر یک شبه دولت در اتاق بازرگانی نداریم و اتاق بازرگانی نظرات مستقلی را ارائه می دهد. نکته دیگری که باید به آن توجه شود این است که اتاق بازرگانی و دولت نباید ناهماهنگ باشد. چون سیاست گذار نمی تواند فارغ از مجری باشد و مجری هم نمی تواند فارغ از سیاست گذار باشد. در این بخش دولت و اتاق بازرگانی باید همراه هم باشند نه اینکه در هم هضم شوند.

مسئولین عالی رتبه اتاق بازرگانی باید با حفظ استقلال خود در جاهایی که سیاست ها به ضرر بخش خصوصی است از حقوق بخش خصوصی دفاع کنند.

توازن میان دولت و اتاق بازرگانی مسئله دیگری است که باید به آن توجه شود،که شورای گفتگو مکانی برای این مسئله. این شورا یک نقش تسریع کننده و یک رابط بین سیاست گذار و مجری را ایفا می کند. حالا اگر شورای گفتگو و یا آن نهاد اتاق بازرگانی هم دولتی باشد، طبیعتا نمی تواند نقش تعامل کننده بین سیاست گذار و مجری را به خوبی اجرا کند. در آن زمان مفهومی به اسم اتاق بازرگانی دیگر تجلی پیدا نمی کند.

در نتیجه باید باید گفت اتاق بازرگانی زمانی به جایگاه اصلی خود بازخواهد گشت که تبدیل به یک نهاد مستقل شود و وضعیت درونی اقتصاد و تحمیلی از بیرون اقتصاد را به خوبی درک کند و بتواند با دولت در اتخاذ سیاست ها و تصمیم گیری همیاری داشته باشد. به این ترتیب خروجی این سیاست ها سیاست های درستی اقتصادی می شود که مجریان در اجرای آن هیچ مشکلی نخواهند داشت.

در زمان تحریم ها باید به این نکته توجه شود که اتاق بازرگانی دو قسمت اصلی دارد. یک قسمت آن برای تولید است یک قسمت آن برای تجارت خارجی که هم شامل واردات هم شامل صادرات می شود. طبیعتا اتاق بازرگانی نباید صرفا رویکرد تجارت خارجی پیدا کند، چون یک طرف آن بحث تولید است. در اتاق بازرگانی باید هر دو نگاه وجود داشته باشد. در شورای گفتگو اتاق بازرگانی و دولت باید بحث تولید و تجارت را به درستی مطرح کنند. ظهور این سیاست ها در عرصه تولید به صادرات منجر می شود.

در واردات هم همین قضیه صدق می کند. اگر قرار است تولیدی داشته باشیم که آسیب پذیری کمی داشته باشد باید برای واردات برنامه داشته باشیم. اگر واردات بی رویه داشته باشیم به ضرر تولید تمام می شود. لذا سه وضعیت موجود است. یکی ضعف تولید است، یکی بحث صادرات است یکی بحث واردات در این سه بخش ما سیاست متعددی هم داریم. به عنوان مثال وقتی نرخ ارز را در نظر می گیریم می بینم که تولید کننده صادر کننده و وارد کننده نگاههای متفاوتی نسبت به نرخ ارز دارند. لذا این سوال مطرح می شود که توزان بین نرخ ارز بهینه تولید صادرات و واردات چقدر باید باشد؟ برای پاسخ به این سوال باید اتاق بازرگانی و دولت بنشینند نظرات تولید کننده، صادر کننده وارد کننده را بگیرند و یک نتیجه گیری بهینه داشته باشند.

به گزارش نسیم، در کشمکش های نرخ ارز هم اگر یادتان باشد تفاهم بین تولید کننده، وارد کننده و صادر کننده نبود. اینجاست که اتاق بازرگانی به عنوان یک نهاد مستقل می تواند روی نرخ ارز متعادل نظر دهد تا هیچ کدام از این سه تا بال مهم اقتصاد یعنی تولید کننده، وارد کننده و صادر کننده متضرر نشود.

لذا این بحث مهم است و در اتاق بازرگانی هم نباید صرفا روی تجارت خارجی تمرکز کرد چون بخشی از این سیاست های اقتصادی باید روی تولید تمرکز کند و ما از فاز تولید وارد فاز صادرات شویم.

در جمع بندی موارد فوق باید به این نکته اشاره کنیم که وضعیت اتاق بازرگانی در دوران تحریم ها برای اقتصاد کشور بسیار مهم و حائز اهمیت است. اتاق بازرگانی در زمانی دولت مستقیما توانایی تجارت خارجی با برخی از کشورها را ندارد، می تواند دستاوردهای اقتصادی کشور را برای تشویق طرف های خارجی به نمایش بگذارد. در دنیا قبل از ورود هر دولتی به عرصه تجارت خارجی این بازرگانان هستند که راه را برای برقرار ارتباط تجارت برقرار می کنند. شاید روسیه به عنوان کشوری که در حال حاضر توسط آمریکا و اتحادیه اروپا تحریم شده است مثال خوبی برای این مسئله باشد. روس ها در حال حاضر به دنبال تجارت با کشورهای دیگر هستند که خلاهای موجود را برطرف کنند. بنابراین اتاق بازرگانی آینده باید اتاق باشد که اقتصاد کشور را به سمت پیشرفت و توسعه در دوران تحریم حرکت دهد.
منبع: نسیم